Ngày 17/6/1922, hai người đàn ông trung niên đang ngồi trên bãi biển thành phố Atlantic bang New Jersey, một người thấp và béo, người còn lại thì cao với bộ ria dài. Họ là Harry Houdini và Arthur Conan Doyle. Và đến cuối buổi tối hôm ấy, tình bạn giữa hai người sẽ đầy đủ thay đổi.
Nó kết thúc như phương pháp mà nó bắt đầu, sở hữu một buổi chiêu hồn. Khi bấy giờ, thuyết duy linh nổi lên mạnh mẽ trong giới quý tộc ở Luân Đôn và Conan Doyle (tác kém chất lượng bộ tiểu thuyết trinh thám kinh điển Sherlock Holmes) là một tín đồ, ông tham dự 5 tới 6 buổi chiêu hồn mỗi tuần. Ông còn tuyên bố rằngi vợ mình, Jean Leckie, sở hữu khả năng ngoại cảm và bà đó bắt đầu tuân theo sự hướng dẫn của 1 linh hồn tên Phineas, "người" này đã quyết định xem hai vợ chồng ông cần sống ở đâu và lúc nào họ đề nghị đi ngao du.
Trái lại, Houdini lại là người hoài nghi về thuyết duy linh. Nhưng ông là người cởi mở và trong 1 chuyến đến Anh năm 1920, Houdini đã cửa hàng và bàn về cuốn sách của Conan Doyle viết về chủ đề này. Năm 1922, lúc Conan Doyle đang vận hành chuyến quảng bá sách ở Mỹ, ông đã mời Houdini đến tham dự tại thành phố Atlantic.
Cuộc gặp của hai người cực kỳ thân thiện. Houdini đã dạy con trai của Conan Doyle biện pháp lặn và cả nhóm đang nghi ngơi trên bãi biển. Khi này, Conan Doyle có mời Houdini về phòng khách sạn để tham dự một buổi chiêu hồn và Jean là người trung gian. Ông biết rằng mẹ Houdini vừa mới qua đời và kỳ vọng rằng vợ ông chắc hẳn kết nối tới trái đất bên kia.
vì vậy, họ trở về khách sạn Ambassador, kéo rèm lại và chờ đợi linh hồn tạo ra. Jean ngồi xuất thần sở hữu một cây bút chì trong tay, hai người đàn ông ngồi xung quanh và nhìn thấy. Jean đặt bút trên bảng viết và tay của cô bắt đầu di chuyển loạn xạ trên tờ giấy. "Ôi, con ơi, tạ ơn Chúa, cuối cùng ta cũng làm được", linh hồn bắt đầu viết. "Ta đã tìm mọi cách – giờ ta đang vui…". Cuối buổi chiêu hồn, Jean đã viết khoảng 20 trang giấy có "nét chữ nguệch ngoạc và hỗn loạn".
Chồng của Jean gần như bị mê hoặc, nhưng Houdini thì lại chẳng ấn tượng gì. Vì sao mẹ ông, một người Do Thái, lại tự nhận là một người Công giáo? Làm sao mà 1 người Hungary nhập cư mà lại chắc hẳn viết bằng tiếng Anh – "thứ tiếng nói của một dân tộc mà bà chưa bao giờ học" - tốt như vậy? Và tại sao bà còn chẳng bận tâm đề cập tới việc hôm đấy đúng vào ngày sinh nhật bà?
đầu tiên gặp gỡ hai người này, bạn cứng cáp tha trang bị vì hi vọng rằng Conan Doyle là một nhà phê bình tài ba. Tuy nhiên, chính kẻ lừa đảo chuyên nghiệp lại tự vạch trần lúc đóng vai khiến một người Hungary nhập cư đã nghỉ học từ năm 12 tuổi.
Chỉ số tuyệt vời cao hay với học thức rộng không có nghĩa là bạn sẽ ko làm cho những hành động ngu ngốc và thậm chí, chúng còn làm sự ngu ngốc mở rộng vài phần ở một số ví như (Ảnh: Pexels).
nhiều thập kỷ qua, những nghiên cứu tâm lý học đã ghi nhận nhiều khuynh hướng phi lý trí của con người. Nhưng chỉ đến gần đây, các nhà công nghệ mới bắt đầu đo mức độ khác lạ giữa những cá nhân sở hữu nhau và liệu điều đó mang liên quan tới thước đo trí hợp lý hay không? Các nhà khoa học chọn ra rằng giữa hai vấn đề này ko với sự tương quan xuất sắc nào: 1 người chắc hẳn sở hữu điểm bài kiểm tra IQ hay SAT siêu cao những vẫn thể hiện kém trong bài kiểm soát lý trí, hiện tượng này được gọi là "rối loạn lý trí". Thật vậy, có một số tình huống mà chính trí tối ưu và trí tuệ sẽ khiến sai lầm của bạn nhân lên nhiều loại lần.
phải mất mọi năm chứng rối loạn lý trí cũng như sự nguy hiểm tiềm tàng của nó mới được công nhận, nhưng sáng tạo ban đầu được hai nhà nghiên cứu người Israel, Daniel Kahneman và Amos Tversky, đưa ra trong công trình huyền thoại của mình. Họ là các người đã chấp nhận nhiều kiểu thiên kiến nhận thức và biện pháp heuristic (các kỹ thuật dựa trên thử khám phá để giải quyết vấn đề) chắc chắn khiến cho sai lệch lý luận của chúng ta.
1 trong những thí nghiệm nổi danh nhất của họ là yêu cầu người kéo quay "vòng quay may mắn" có các con số từ một tới 100 trước khi đặt ra những câu chất vấn về kiến thức chung (ví dụ như số quốc gia châu Phi có đại diện tại Liên hợp quốc chẳng hạn). Tất nhiên, vòng quay may mắn ko ảnh hưởng đến đáp án, nhưng tác động của nó lại tương đối rõ rệt. Con số xuất hiện trên vòng quay càng phải chăng thì câu trả lời ước tính của người gia nhập càng tốt. Do đó, 1 giá trị tự nhiên đã ghim vào tâm trí của người bắt đầu làm và "ghim chặt" phán đoán của họ (thiên kiến mỏ neo).
siêu cứng cáp bạn cũng đã rơi vào tình huống giống như khi tìm tậu trong mùa giảm giá. Kém chất lượng sử bạn đang sắm mua 1 loại ti vi mới. Ngân sách dự kiến của bạn là 10 triệu đồng, sau đấy bạn thấy 1 món hời: 1 lắp thêm giá 25 triệu giảm giá chỉ còn 15 triệu. Việc xem xét giá gốc của thiết bị sẽ khiến nhận thức của bạn về kinh phí yêu thích bị neo lại, Như vậy, bạn sẽ với thiên hướng chi trả cao hơn mức ngân sách đề ra ban đầu.
một số thiên kiến khác như hiệu ứng đóng khung tâm lý (bạn chắc chắn thay đổi ý kiến dựa trên bí quyết thông tin được truyền đạt), ngụy biện giá thành chìm (sự miễn cưỡng khi từ bỏ một khoản thêm tiền để phát triển thất bại, thậm chí chúng ta kiên cố mất phong phú hơn giả dụ tậu biện pháp duy trì nó), ảo tưởng của các con bạc (niềm tin vào quả bóng roulette mang tỉ lệ cao sẽ rơi vào ô đỏ nếu trước đó nó đã vào ô đen).
mang những phát hiện đấy, nhiều nhà khoa học về nhận thức chia tư duy của chúng ta thành hai loại:
- Hệ thống số 1: trực quan, tự động, "tư duy nhanh" dĩ nhiên là mồi nhử cho thiên kiên vô thức.
- Hệ thống số 2: "chậm", có tư duy so sánh và cân nhắc phần đông hơn.
Theo giải pháp phân loại này, còn được gọi là nhái thuyết dual-process, nhiều quyết định phi lý của chúng ta xây dựng thương hiệu khi quá dựa dẫm vào hệ thống tư duy số một, cho phép những thiên kiến làm lệch lạc phán đoán của chúng ta.
cực kỳ cạnh tranh để đánh giá quá cao tác động của công trình này, vì trước ấy Kahneman và Tversky không có bất cứ nghiên cứu nào kiểm soát sự phi lý trí có khác biệt giữa người với người hay không. Ví dụ như với bắt buộc người này dễ bị thiên kiến chi phối hơn còn người này thì không? Và những khuynh hướng đấy mang tác động như thế nào tới trí thông minh? Câu chuyện của Conan Doyle tương đối ngạc nhiên vì chúng ta thường trông đợi các người thông minh sẽ sở hữu đầu óc đối chiếu rât tốt, hành động hoàn hảo hơn. Nhưng với những gì Tversky và Kahneman phát hiện, trực giác của chúng ta mang lẽ đã sai.
ví như muốn hiểu rõ vì sao người hợp lý lại làm cho những việc ngu ngốc, chúng ta phải phải trả lời được 1 số câu hỏi cần giải đáp rất cần thiết.
Trong suốt kỳ nghỉ năm 1991 tại Đại học Cambridge, một nhà tâm lý học người Canada sở hữu tên Keuth Stanovich quyết định giải quyết những câu chất vấn này. Ông có vợ là chuyên gia giải quyết những vấn đề nặng nề trong học tập bắt buộc từ lâu ông đã ưa chuộng đến việc khả năng tư duy của 1 người vững chắc tụt hậu phân tích người khác, và ông nghi ngờ rằng khả năng lý trí cũng tương đương. Báo cáo kết quả của ông đã đưa ra sáng kiến mới rằng chứng rối loạn lý trí là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới các chứng khác như chứng khó khăn đọc và rối loạn chức năng.
Đây là 1 kết luận nhằm thúc đẩy các nhà khoa học đang nghiên cứu về thiên kiến. "Tôi muốn quan tâm rằng lĩnh vực này đã bỏ qua những không giống nhau sở hữu tính cá nhân", Stannovich cho biết.
Stanovich để ý rằng chứng rối loạn lý trí không bị ngừng chỉ bởi hệ thống tư duy số một. Thậm chí giả dụ chúng ta đủ nhạy cảm để cảm giác trực giác của mình đã sai và sửa chữa lại, chúng ta vẫn cứng cáp dùng không đúng "ý thức hệ" – là những kiến thức và tư duy cho phép chúng ta suy luận chính xác. Ví dụ khi bạn lớn mạnh trong môi trường bài trừ công nghệ, vững chắc bạn sẽ mang phong trào bỏ qua các bằng chứng thử nghiệm trong lúc đặt niềm tin vào các kém chất lượng thiết chưa được kiểm chứng. Tuyệt vời hơn không với nghĩa là nó sẽ ngăn bạn với tư duy đấy ngay từ đầu và thậm chí, có thể khả năng học tập tốt hơn sẽ giúp bạn tích lũy nhiều ngày càng phần đông "sự thật" để củng cố cho quan điểm của bản thân.
đến nay, Stanovich đã dành hơn 20 năm để xây dựng khái niệm về chứng rối loạn lý trí có 1 loạt các thí nghiệm được kiểm soát 1 biện pháp cẩn thận.
Để hiểu được kết quả của ông, trước hết chúng ta phải điểm qua một số lý thuyết thống kê cơ bản. Đối mang tâm lý học và những môn công nghệ khác, quan hệ giữa hai tham số thường được biểu đạt dưới sự tương quan giữa giá trị 0 và một. Một mối tương quan hoàn hảo sẽ có giá trị là 1 – về cơ bản, hai tham số biểu đạt cộng một vấn đề; điều này ko thực tế đối mang tất cả những nghiên cứu về sức khỏe và hành vi của người (những vấn đề này được biểu đạt dưới đa phần tham số), nhưng lan rộng nhà khoa học cân nhắc 1 mối tương quan "vừa phải" nằm giữa giá trị 0,4 và 0,59.
Bằng bí quyết tính này, Stanovich tậu ra rằng quan hệ giữa lý trí và xuất sắc thật ra rất yếu. Điểm số SAT cho thấy mối tương quan giữa nó sở hữu thiên kiến mỏ neo chỉ đạt 0,19. Trí logic cũng chỉ đóng một vai trò rất nhỏ trong Câu hỏi liệu chúng ta với sẵn lòng trì hoãn sự hài lòng ở bây giờ để đạt được kết quả tốt hơn trong thời gian sau hay không, hoặc chúng ta với muốn một phần thưởng nhỏ hơn trong thời gian ngắn hơn ko – xu thế này gọi là "chiết khấu theo thời gian". Trong một bài kiểm tra, mối tương quan của phong trào trên mang điểm SAT chỉ đạt 0,02. Đây là một mức điểm rất thấp trong lúc rộng rãi người vẫn nghĩ người mang óc đối chiếu phải chăng sẽ có thể đưa ra phán đoán tốt hơn. Thiên kiến ngụy biện chi phí chìm còn cho thấy nó đa phần ko liên quan đến điểm SAT.
Ít nhất, bạn sẽ cho rằng người hoàn hảo hơn chắc chắn học giải pháp nhận ra sai lầm. Thời gian này, số đông đều cho rằng họ ít bị tổn thương hơn đối chiếu các người khác và điều này cũng đúng sở hữu những người kéo "thông minh hơn". Thật vậy, trong 1 số thử nghiệm cổ điển về thiên kiến nhận thức, Stanovich phát hiện rằng những người mang điểm SAT cao hơn thường với "điểm mù thiên kiến" to hơn so với các người sở hữu ít năng lực học thuật hơn. "Người trưởng thành có khả năng nhận thức cao hơn chắc nhận thức được khả năng tư duy của bản thân và kỳ vọng vượt qua các người khác trong đại khái các hạng mục liên quan", Stanovich cho biết. "Bởi vì các thiên kiến nhận thức được thể hiện cho họ dưới dạng những bài đè nén nhận thức, bắt buộc họ cũng kỳ vọng sẽ vượt qua bản thân".
Stanovich hiện đã cải thiện và hợp lại thành một lan rộng phương pháp đo lường vào trong 1 bài chỉ huy duy nhất có tên thường gọi là "chỉ số lý trí". Ông tập trung rằng ông không muốn phủi bỏ các bài chỉ huy chỉ số logic – chúng "làm cực kỳ tốt nhiệm vụ của chúng" – nó là để tăng hiểu biết biết của chúng ta về các kỹ năng nhận thức chắc chắn tác động đến việc đưa ra quyết định và đặt chúng ngang hàng với các thước đo khả năng nhận thức hiện sở hữu.
"Mục đích của bên tôi luôn là đưa ra khái niệm lý trí riêng lẻ khi mà trước đây, đa phần nó được gộp chung mang thông minh", ông viết trong muôn cuốn sách học thuật. Ông cho biết đây là là điều "trớ trêu to lớn lớn" lúc các kỹ năng tư duy do Kahneman khám phá ra và được giải Nobel lại bị bỏ qua trong hầu hết những bài điều khiển khả năng nhận thức phong phú.
Sau phong phú năm phát triển và xác thực kỹ lưỡng các bài chỉ huy phụ, cuốn sách "Comprehensive Assessment of Rational Thinking" (Đánh giá toàn diện về tư duy lý trí) đã được xuất bản lần thứ nhất hồi cuối năm 2016. Ngoài các phương pháp mô tả các thiên kiến nhận thức và biện pháp heuristics Thông thường, nó còn bao gồm kỹ năng lập luận xác suất và thống kê - như khả năng giới thiệu rủi ro – chắc nâng cao nhận thức của chúng ta và những câu hỏi cần giải đáp về những ý thức hệ sai trái như thái độ bài trừ khoa học.
Để thử chỉ huy, bạn hãy cân nhắc câu chất vấn dưới đây, câu chất vấn này để chỉ huy "thiên kiến niềm tin" của bạn. Nhiệm vụ của bạn là xem xét kết luận nào có tính thông minh giả dụ chỉ dựa vào hai câu trên:
- đa phần sinh vật sống đều cần nước.
- Hoa hồng cần nước.
- do đó, hoa hồng là sinh vật sống.
Câu trả lời của bạn là gì? Theo công trình của Stanovich, 70% sinh viên đại học tin rằng đây là 1 kết luận hợp lý. Nhưng không phải vậy, câu lần đầu viết rằng: "mọi sinh vật sống đều nên nước", chứ chẳng phải là "mọi sinh vật bắt buộc nước đều sống".
- giả dụ bạn vẫn chưa hiểu nguyên nhân, hãy tiếp tục đối chiếu có các phát biểu dưới đây:
- toàn bộ côn trùng đều bắt buộc oxi.
- Chuột đề nghị oxi.
- Vậy chuột là côn trùng.
Tính hoàn hảo của hai câu trên toàn bộ giống nhau, nhưng siêu dễ để phát hiện lỗi sai ở câu kết luận khi nội dung của nó trái ngược có kiến thức của bạn. Tuy nhiên, trong ví dụ thứ 1, bạn bỏ qua định kiến 1 bên, suy nghĩ 1 cách chu đáo và nghiêm túc về câu kết luận để tránh tâm lý là câu đó đúng bởi vì nó ưng ý mang các kiến thức có sẵn trong đầu bạn.
khi kết hợp đa phần các bài chỉ huy phụ, Stanovich phát hiện rằng mối tương quan tổng số mang các bí quyết đo khả năng nhận thức hay gặp thường chỉ ở mức vừa bắt buộc: trong một bài đè nén, hệ số tương quan mang SAT ở mức 0,47. Dĩ nhiên sẽ có 1 số trùng lặp, nổi bật là 1 số giải pháp đo chỉ số lý trí, như suy luận xác suất, bắt buộc sự hỗ trợ bởi khả năng toán học và một số khía cạnh khác của nhận thức được đo bằng những bài điều khiển học thuật. "Nhưng điều ấy vẫn đủ để tạo sự khác biệt giữa lý trí và logic làm cho những người tuyệt vời hành động ngu ngốc", Stanovich cho biết. Phát hiện của ông yêu thích mang phong phú kết quả nghiên cứu khác được triển khai vừa rồi cho thấy tư duy phản biện và trí hoàn hảo là hai vấn đề đầy đủ tách biệt, và thước đo về khả năng đưa ra quyết định chắc hẳn sẽ sở hữu ích trong việc dự đoán hành vi ngay lúc này.
với sự vững mạnh hơn nữa, chỉ số lý trí cứng cáp được tiêu dùng để tuyển dụng nhằm giới thiệu thông tin khả năng đưa ra quyết định của 1 nhân viên tiềm năng; Stanovich cho rằng ông đã nhận được sự chú ý đáng nhắc từ các công ty luật, tổ chức tài chính và cả các công ty tuyển dụng.
Stanovich trông mong bài kiểm tra của ông có thể sẽ là công cụ hữu dụng để mô tả thông tin mức độ thay đổi trong suy luận của học sinh, sinh viên sau mỗi kỳ học hoặc khóa học. "Với bên tôi, đây là một trong những ứng dụng thú vị nhất", Stanovich đề cập. Có dữ liệu này, bạn vững chắc khảo sát xem đâu là bí quyết can thiệp phải chăng nhất để trau dồi cá tính tư duy lý trí.
nếu ta cứng cáp quay lại buổi chiêu hồn tại thành phố Atlantic, hành vi của Arthur Conan Doyle Chắn chắn sẽ đam mê sở hữu giả thuyết rối loạn lý trí. Theo nhái thuyết dual-process (suy nghĩ nhanh/chậm), hành vi này cứng cáp là do sai lầm trong nhận thức. Các người tin vào thuyết duy linh thường dựa vào cảm xúc và trực giác để suy nghĩ về khởi thủy niềm tin của bản thân hơn là những suy luận dựa trên phân tích 1 giải pháp nghiêm túc.
Điều này cứng cáp đúng đối mang những người vẫn mơ hồ, sở hữu niềm tin ko phân biệt. Nhưng sở hữu tiểu sử của Conan Doyle thì hành vi của ông ko thể giải ưa thích một giải pháp đơn thuần bởi thế được. Thường thì, dường như ông đã so với lý luận từ hệ thống tư duy số 2 để lý giải ý kiến của bản thân mà bỏ qua những bằng chứng. Thay vì suy nghĩ quá ít, ông lại suy nghĩ quá rộng rãi.
Tâm lý học gọi đây là "lý giải sở hữu động cơ" – 1 kiểu tư duy cảm tính khiến cho chúng ta bỏ qua các bằng chứng gây nghi ngờ đối sở hữu niềm tin của bản thân và xây dựng các lập luận công phu để biện minh cho chúng. Đây là 1 vấn đề nghiêm trọng lúc niểm tin được đặt trên hoàn toàn sản phẩm công nghệ và khi bạn càng lý tưởng, càng mang học thức cao thì khả năng bạn với những suy nghĩ ngu ngốc càng khổng lồ. Điều này tương đương như khái niệm của Stanovich về "rối loạn ý thức hệ" - lúc ấy bộ não bị lây nhiễm bởi 1 ý thức phi lý trí và sau đó làm cho sai lệch suy nghĩ của chúng ta.
Xét đến các người tin vào các vấn đề như biến đổi khí hậu chẳng hạn. Trong số những người theo Đảng Dân chủ, mô hình đúng như bạn đoán rằng: học thức càng cao, họ càng phê chuẩn các bằng chứng khoa học về việc khí CO2 do con người thải ra dẫn đến hiện tượng ấm lên thế giới. Tuy nhiên, mang các người theo Đảng cộng hòa, mô hình đại khái ngược lại: học thức càng cao, họ càng ít bằng lòng các bằng chứng công nghệ.
Sự phân cực tương đương đều có thể tậu thấy ở các vấn đề khác như tế bào gốc hay sự tiến hóa và chủ nghĩa sáng tạo. Đều mang những cá nhân có học thức cao dùng khả năng trí não của mình để bảo vệ ý kiến của bản thân, thậm chí là khi chúng đi ngược lại mang kết quả kỹ thuật. Ko kể ra, hiện tượng này còn có mặt ở một số thuyết âm mưu chính trị. Lúc nói tới một số niềm tin, trí hoàn hảo và trí tuệ là công cụ để tuyên truyền, hơn là được dùng để tìm kiếm sự thật hay phát hiện lỗi sai.
đáng tiếc, kết luận là dù bạn mang lý trí đi nữa, thì vẫn có khả năng với thiếu sót trong lập luận trước những câu hỏi cần giải đáp nhất định tác động to lớn đến bạn. Niềm tin của Conan Doyle là 1 ví dụ điển hình: tâm linh dường như đã khiến cho ông thấy vô tư suốt cuộc đời của mình.
Sau các bất đồng ngày càng rõ giữa hai người, Houdini đã mất đa phần sự kính trọng đối mang Conan Doyle; ông bắt đầu tình bạn này mang suy nghĩ cây bút này là một người "có khối tri thức khổng lồ" và kết thúc sở hữu đoạn viết rằng "người ta sẽ cần bán tín bán nghi trước những thông tin này". Nhưng có những gì chúng ta đã biết thời điểm này, chắc điều ngược lại mới là đúng: chỉ những người có khối tri thức lớn mới có thể tin vào những thứ như thế.
những nguyên tử được chứa trong một khoang. Khi 1 tia laser chiếu qua khoang này, hiện tượng rối nguyên tử xảy ra và tần số dao động của chúng được ghi nhận lại. Điều này cho phép loại đồng hồ lượng tử hoạt động chính xác hơn. (Ảnh: SciTechDaily).