Từ khi HIV xuất hiện lần đầu vào năm 1920, cho đến nay chúng ta vẫn chưa tìm được phương pháp điều trị thành công đối với loại vi rút này.
HIV đã luôn là một hung thần đối với các ai mắc phải nó. Trước năm 1996, người được chẩn đoán nhiễm HIV gần như đã ký sẵn bản án tử. Hiện nay, các nhà khoa học đã khá nhiều thành tựu trong việc tạo ra các liệu pháp điều trị tổng hợp, từ đó giúp làm chậm sự phát tác bệnh lý và giúp tuổi thọ bệnh nhân kéo dài hơn.
Đến giờ chúng ta vẫn chưa có một biện pháp chữa trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV.
Tuy nhiên, thật sự tới giờ chúng ta vẫn chưa có một biện pháp trị bệnh nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV khỏi thân thể một khi chúng đã xâm nhập hiệu quả. Tại sao lại như thế? Bí mật nào gây nên sự lì lợm đáng sợ của HIV trong suốt gần 100 năm, mặc cho sự chuyển biến như vũ bão của y học?
Chiến lược cực kỳ tinh ranh của vi rút
ADN của HIV sẽ được sử dụng vì điển hình tế bào chủ để tổng hợp những thành phần của vi rút.
HIV gây ra AIDS bằng kỹ thuật chọn kí sinh, sau đó phá hủy một loại tế bào bạch cầu khá quan trọng của cá thể người là tế bào lympho T.
Đây là tế bào đóng vai trò nhận diện những tác nhân ngoại lai nguy hại, và đưa ra đáp ứng miễn dịch phù hợp. Việc chúng bị hủy hoại dần tại HIV khiến cho thân thể mất đi thể tự bảo vệ với những loại vi khuẩn và virus khác. Sau cùng người bệnh sẽ chết do nhiễm những bệnh lý điều kiện mà vốn dĩ chẳng mấy nguy hại tại người thường.
HIV thuộc nhóm retrovirus, có nghĩa ARN của chúng được phiên mã ngược thành ADN và tích hợp vào gene của tế bào chủ. Sau đó, ADN của HIV sẽ được sử dụng bởi chính tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của virus. Cuối cùng, tế bào chủ bị phá vỡ để các virus mới tạo thành được phóng thích, chu trình lây nhiễm lại tiếp tục.
Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, tuy nhiên không phát tác ngay.
Với một người nhiễm HIV không được trị bệnh thì trung bình có tới một tỷ tế bào T bị HIV giết chết mỗi ngày, với thời kỳ trung bình từ khi tế bào bị nhiễm cho đến khi chết là từ 1-2 ngày.
Tuy nhiên không chỉ đơn giản có vậy...
Hiện tượng HIV chỉ xâm nhiễm và phá hủy tế bào T, thì chúng ta đơn giản chỉ cần tìm biện pháp xuất hiện những tế bào có biểu hiện căn bệnh và tiêu diệt chúng trước khi virus kịp phát tán.
Nhưng khá tiếc, điều này là không nguy cơ - hoặc chưa thể. Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, thế nhưng không phát tác ngay. ADN của virus trong chúng - gọi là provirus - tồn tại ở trạng thái "im lặng", không tạo thêm bất cứ ARN hay vi rút mới nào. Chính vì thế, triệu chứng của các tế bào T nhiễm bệnh này không có gì khác so với tế bào thông thường.
Tế bào T có provirus vẫn hoàn toàn bình thường cho đến khi HIV "thức giấc".
Các thuốc kháng retrovirus nếu được chữa trị gắn kết đúng có khả năng ngăn sự lây nhiễm HIV sang những tế bào mới. Nhưng chúng không thể nhận biết và ảnh hưởng đến các tế bào bệnh lý tiềm ẩn. Người bệnh khi được áp dụng những loại thuốc này có thể ngăn chặn quá trình xuất phát AIDS và có một đời sống bình thường. Thế nhưng, họ sẽ phải duy trì việc sử dụng thuốc, do thực tế họ vẫn nhiễm HIV dạng ẩn.
Nếu việc điều trị bị gián đoạn thì vi rút HIV chắc chắn sẽ thức giấc, và căn bệnh sẽ tiến triển trở lại như trước thời điểm được dùng thuốc.
Một điểm đặc biệt khiến cho HIV có thể tồn ở trong thời kỳ rất dài, đó là tại các tế bào T còn có chức năng "nhớ". Sau khi phân chia ra để đối phó với tác nhân gây nên căn bệnh mới, thì luôn có một lượng tế bào T có khả năng ghi nhớ thông tin mầm nhóm bệnh được lưu giữ. Nhờ vậy mà khi thân thể bị nhiễm lại tác nhân đó, các tế bào "nhớ" sẽ hoạt động ngay lập tức nhằm dập tắt mối đe dọa.
Một điểm đặc biệt khiến cho HIV có khả năng tồn ở trong thời gian rất dài, đó là tại các tế bào T còn có chức năng "nhớ".
Các tế bào "nhớ" có thể tồn tại hàng chục năm trong thân thể, tuy nhiên khổ nỗi các tế bào chứa provirus cũng thế. Tại hoạt động không khác gì tế bào T thường, chúng vẫn tham gia vào hệ thống miễn dịch và cũng được lưu trữ. Rồi khi vô tình một mầm căn bệnh cũ nào đó tấn công, những tế bào này nhanh chóng nhân bản, vô tình làm tăng luôn lượng gen HIV trong cơ thể.
Đến lúc vi rút thức giấc thì số lượng của chúng đã được sinh sôi một biện pháp hoàn hảo, đủ để bệnh phát tác mạnh sẽ rồi.
Và những tia sáng phía cuối đường
Cho đến nay, chúng ta mới ghi nhận một người được coi là đã trị khỏi HIV là Timothy Ray Brown.
Bí ẩn về "bệnh nhân Berlin" - người bệnh HIV đầu tiên trong lịch sử được chữa khỏi sắp được giải mã
Thực ra, ông được trị bệnh một bệnh khác là ung thư bạch cầu (leukemia) bằng cách hủy đi các tế bào miễn dịch của chủ yếu mình, và sau đó được ghép tủy xương từ một người hiến tặng có gen kháng HIV tự nhiên. Hơn 8 năm sau, ông đã được ghi nhận là không có sự thường mọc trở lại của vi rút HIV.
Người bệnh Timothy Ray Brown.
Đây có thể được xem như một "tia sáng" trong công cuộc chữa bệnh HIV, nhưng thực ra cách điều trị trên vẫn đầy may rủi và chưa khả năng áp dụng đại trà.
Một số nỗ lực trị bệnh tương tự sau đó ở những người bệnh khác đã thất bại. Một số người hoặc đã tử vong, hoặc đã tái phát HIV trở lại. Đồng thời, cần lưu ý việc không nhận biết biết HIV dù qua thời gian dài vẫn không đồng nghĩa thân thể đã hoàn toàn sạch nhóm bệnh, do thể tồn tại ẩn của loại virus này.
Dẫu vậy, hiện tượng của Brown vẫn đáng được đánh giá là một bước chuyển mới trong công cuộc phòng chống HIV. Và với sự ra đời ngày càng rất nhiều những liệu pháp tân tiến hơn trong y học, chúng ta có quyền hy vọng rồi đại dịch HIV/AIDS sẽ được nhân loại chung tay đẩy lùi.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét