Bí ẩn sự biến mất của các nền văn minh cổ đại

Bất chấp quyết tâm của những nhà khảo cổ và sử gia, sự sụp đổ 1 số nền văn minh trong lịch sử loài người vẫn là ẩn số.

Thành Troy - hư hay thực

Câu chuyện về thành Troy được gắn liền mang 2 trường ốc của Homer: Iliad và Odyssey trong thần thoại Hy Lạp. Khi mà đông đảo những nền văn minh cổ đại để lại di tích vật chất cho hậu thế thì thành Troy được coi như 1 câu chuyện trong trí hình dong của người xưa bởi trên trái đất thời tiên tiến, người ta ko thấy dấu tích của bức thành gắn liền với cuộc đấu tranh bất hủ và con ngựa gỗ huyền thoại.

Tàn tích của thành Troy

Thế nhưng theo những nghiên cứu vừa qua của những nhà sử học, thành Troy là sở hữu thật. Họ khẳng định rằng bí quyết đây hơn 3.000 năm, thành Troy nằm trên một đỉnh đồi, sắp bến cảng thông ra biển Aegae (hiện cảng này đã bị cát vùi lấp). Khi các doanh gia Hy Lạp, Italy, nhân tình Đào Nha dong thuyền từ biển Aegae đến Biển Đen, họ đều giới hạn chân ở Troy để tiếp tế lương thực và giải trí. Các dấu vết khảo cổ học mới được phát hiện như: mảnh thuyền và cọc sắt nằm rải rác dưới các lớp đất cách thành Troy (thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) khoảng 4 km là bằng chứng cho thấy chiến thuyền Hy Lạp đã từng đậu ở đây trước lúc tấn công vào thành, giống như lời đề cập của Homer trong anh hùng ca Iliad.

Con ngựa gỗ thành Troy trong truyền thuyết.

Tại sao thành Troy biến mất? Đó là thắc mắc mà đa dạng thế hệ những nhà công nghệ mất công đi sắm câu tư vấn.

Giáo sư vật lý Amos Nur tại Đại học Stanford, Mỹ cho biết: “Chúng tôi tin rằng các thảm họa ngẫu nhiên, đặc thù là động đất, đã đóng vai trò quan yếu trong sự mất tích bí hiểm của đa dạng nền văn minh”. Những nhà khoa học khác của Hiệp hội Địa vật lý Mỹ lại tăng trưởng 1 kém chất lượng thuyết hoàn toàn khác. Khi nghiên cứu vùng phía đông Địa Trung Hải ở cuối thời kỳ đồ đồng, họ cho rằng một trận động đất to có thể là thủ phạm chính đằng sau sự biến mất của phổ biến thị thành như Troy, Mycenae và Knossos. Các thành phố này đã bị quét khỏi bản đồ thế giới trong khoảng năm một.225 - một.175 trước Công nguyên. Và luận điểm này đã được Hiệp hội Địa lý, Vật lý Mỹ ủng hộ.

Văn hóa Harappa - Những pháo đài bằng đất sét nung

Một nền văn minh cổ đại nằm trong nói chung những nền văn minh Sông Ấn là một nền văn minh thời Cổ đại lớn mạnh vào khoảng thời kì trong khoảng năm hai.800 đến năm 1.800 trước Công nguyên. Sử sách còn ghi nhận sự vững mạnh cao của nền văn minh này về sự lớn mạnh kinh tế, thương mại, nông nghiệp, nghệ thuật, chữ viết... Nhưng nền văn hóa này đã biến mất mà cội nguồn đến giờ vẫn chưa rõ nhưng hàng loạt đền thờ được phát hiện đã chứng minh cho sự tồn tại.

Nhái thuyết phổ quát nhất là do người du mục Arian (tiếng Anh: Aryan) xuất hiện và đánh chiếm. Fake thuyết thứ 2 được phổ quát người bằng lòng là về các biến đổi khí hậu. Vào khoảng 1.800 năm trước Công nguyên, khí hậu trong lưu vực sông Ấn đổi thay, phát triển thành lạnh và khô hơn, sông Ghaggra-Hakra trở thành khô cạn khiến cho biến đổi kiến tạo mảng, nguồn nước của hệ thống sông bị chuyển hướng về đồng bằng sông Hằng dẫn đến sự suy vong của nền văn minh Harappa.

Các thuyết khác cho rằng sự suy vong của nền văn minh sông Ấn với can dự đến việc vương quốc người Sumer chấm dứt và những quan hệ kinh doanh sở hữu vương quốc này đã ko còn nữa, hay xung đột quân sự và bệnh tật đã chấm dứt nền văn hóa này. Duyên cớ quyết định cho sự suy vong vẫn chưa được giảng giải rõ ràng. Giáo sư Amos Nur và đồng nghiệp Prasad, khi xem xét lịch sử địa chấn, đã nhận thấy có những trận địa chấn thảm khốc đổ xuống vùng ven biển sắp biên thuỳ giữa Ấn Độ và Pakistan. Theo fake thuyết của họ, một hoặc rộng rãi chấn động lớn có thể đã khiến cho vỏ địa cầu chuyển di, kéo theo việc chặn chiếc chảy của 1 con sông lớn trong vùng. Nền cung ứng nông nghiệp bị phá hủy, các trận lụt hiểm nguy xảy ra và rốt cục vùi lấp các đô thị dưới bùn lầy.

Những tường thành của văn hóa Harappa. (Ảnh: Globalheritagefund)

Và nền văn minh Maya

Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, 1 bộ tộc thổ dân các nước khu vực châu Mỹ từ năm 1.000 trước Công nguyên. Nền văn minh Maya đạt 1 trình độ cao chẳng những về ngành vun đắp nhà nước mà còn phát triển ranh mãnh cả lĩnh vực kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời kì. Các di tích khảo cổ học đã chứng minh người Maya đã lớn mạnh định nghĩa “số 0” vào năm 357, sớm hơn châu Âu khoảng gần 900 năm, xác định chuẩn xác độ dài của một năm, thời gian trái đất quay hết 1 lòng vòng mặt trời, chuẩn xác hơn phần đông lịch được châu Âu dùng vào thời đấy. Tuy nhiên, tôn giáo của người Maya cũng rất đặc thù vì có sự phối hợp giữa nghi lễ sở hữu các chu kỳ của vũ trụ.

Hình minh họa bộ lịch Tzolk'in của người Maya. (Ảnh: yucatanadventure)

Cộng chung căn số mang thành Troy và văn minh Harappa, hai tỉnh thành Quirigua(Đông Guatemala ngày nay) và Benque Viejo, vốn là trọng điểm văn hóa của người Maya trong giai đoạn đỉnh cao, đột ngột biến mất vào cuối thế kỷ thứ 9 trước Công nguyên. Phổ biến nhà sử học trên toàn cầu cho rằng sự biến mất này là hậu quả của những trận đấu triền miên, ban đầu là ngay trong bộ tộc của người Maya nhằm giành giật quyền lực và sau ấy là của người Maya chống lại sự xâm lược có tên đế quốc Tây Ban Nha. Nhưng kết quả nghiên cứu của nhà địa - vật lý Robert Kovach lại cho chúng ta 1 nguồn gốc hủy diệt khác: 1 trận địa chấn kinh hồn.

Nền văn minh Chan Chan

Theo các tài liệu nghiên cứu, nền văn minh Chan Chan khởi nguồn trong khoảng năm 850 trước Công nguyên và trải qua giai đoạn cực phồn thịnh trong các năm đầu thế kỷ 15.

Nền văn minh Chan Chan

Bên cạnh đó, nền văn minh này đã bị lụi tàn lúc đế chế Inca xâm lược. Bây giờ nhân cái vẫn trầm trồ trước những tàn dư của nền văn minh Chan Chan như các hình vẽ đồ sộ, kỳ dị trên cao nguyên Nazca.

Người ta đưa ra đông đảo kém chất lượng thuyết tiếp giáp với những hình vẽ. Rộng rãi người tin rằng những hình vẽ kỳ dị ấy là bí quyết để người xưa liên lạc với sinh vật ngoài hành tinh.

Những cơn phản ứng của hành tinh vốn là nguyên cớ của đổ nát nhưng tới bây giờ, đây còn được xác định là căn do dẫn tới sự mất tích bí hiểm của nhiều nền văn minh trong lịch sử loài người.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nền văn minh thung lũng Indus là 1 trong những kỳ quan kiến trúc vĩ đại nhất do con người sáng tạo ra trong thế giới cổ đại (được biết đến với mức độ tác động như là nền văn minh Harappan). Đây là 1 trong những thị thành lớn nhất trên đất liền.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nằm ở vị trí Pakistan hiện giờ, nền văn minh thung lũng Indus lớn mạnh mạnh cách đây 4.500 năm và sau ấy bị lãng quên cho tới khi di tích được khai quật vào những năm 1920.

Sở hữu các khoa học tinh vi và đương đại, nền văn minh này nổi bật có hệ thống vệ sinh môi trường đô thị cũng như bằng cớ về trình độ đáng kinh ngạc trong công nghệ, toán học và thậm chí là nha khoa.

Vào khoảng năm 1500 trước Công nguyên, nền văn minh thung lũng Indus hầu như đã bị lãng quên, mang thể là sau cuộc xâm lăng của các bộ tộc Ấn-Âu hay sự sụp đổ trong nông nghiệp do biến đổi khí hậu.

Đế chế Khmer, Campuchia

Là một trong các đế quốc hùng mạnh nhất khu vực Đông Nam Á, nên nền văn minh Khmer ảnh hưởng trong khoảng đất nước Campuchia ngày nay cho đến Lào, Thái Lan, Việt Nam, Myanmar và Malaysia. Hiện giờ, nó được biết tới mang tên gọi Angkor.

Ngoài các di tích khắc trên đá thì không sở hữu bất kỳ chứng tích bằng văn bản nào còn đó, cho nên hiểu biết của chúng ta về nền văn minh cổ đại này chỉ được chắp ghép từ các dò hỏi khảo cổ học, phù điêu trên bức tường trong những ngôi đền và các tài liệu bên ngoài bao gồm cả tài liệu của Trung Quốc.

Đế chế Khmer, Campuchia

Người Khmer ứng dụng cả Ấn Độ giáo lẫn Phật giáo vào xây dựng các ngôi đền, tòa tháp và các cấu trúc phức tạp khác như Angkor Wat chỉ để thờ thần Vishnu.

Những cuộc xâm chiếm của kẻ thù, tử vong do bệnh dịch hạch, các vấn đề về quản lý nguồn nước ảnh hưởng đến nông nghiệp và xung đột về quyền lực giữa các gia đình trong hoàng phái có thể là khởi thủy dẫn đến sự tàn lụi của đế chế này.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

"Anasazi" là tên đương đại của người dân Pueblo cổ đại, những người dân sống ở khu vực "Ngã tư" (Four Corners) của Đông Nam Hoa Kỳ tại các con phố giao nhau của các tiểu bang Utah, Arizona, New Mexico và Colorado.

Nền văn minh của họ xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 12 trước Công nguyên, và vẫn còn được biết đến mang những cấu trúc bằng đá và gạch vun đắp dọc theo các vách đá bao gồm Cliff Palace trong Công viên quốc gia Mesa Verde, những tàn tích của Nhà Trắng (White House Ruins) và Pueblo Bonito tại mép phía Bắc của Chaco Canyon. Kiến trúc này được phát triển thành chung cư nhiều tầng mà thường chỉ với thể đi vào bằng dây thừng hoặc thang.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

Người Pueblo cổ đại không nhất thiết phải "biến mất", không những thế, họ đã từ bỏ quê hương của mình vì các lý do mà đến giờ vẫn chưa với lời trả lời. Phổ quát chuyên gia cũng như những người Pueblo tiên tiến – những người coi người Pueblo cổ đại như tổ sư của mình tin rằng nạn phá rừng và hạn hán đã gây ra xung đột nội bộ và chiến tranh đã khiến cho người Pueblo rời bỏ quê hương.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Veracruz và Tabasco ở vùng đất phải chăng nhiệt đới phía nam miền trung Mexico đã từng là 1 nền văn minh vững mạnh tiền Columbia - nơi xây dựng nên các thủ phủ khổng lồ đáng sửng sốt, nơi diễn ra các cuộc đổ máu và sự hy sinh của con người, nơi phát minh ra định nghĩa về số ko và về căn bản đặt nền móngcho mọi nền văn hóa Trung Mỹ.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Nền văn minh Olmec thậm chí có thể là nền văn minh đầu tiên tại Tây bán cầu đã phát triển hệ thống chữ viết, và có thể là đã phát minh ra cả la bàn và lịch Trung Mỹ. Có niên đại khoảng 1.500 năm trước Công nguyên, nền văn minh Olmec đã ko được phát hiện bởi các sử gia cho tới giữa thế kỷ 19. Sự biến mất của nó được cho là do các đổi thay môi trường gây ra bởi các vụ phun trào núi lửa, địa chấn hoặc sở hữu thể là do sự suy yếu về nông nghiệp.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

Một đế chế có hoạt động thương mại cốt yếu có đế chế La Mã và Ấn Độ cổ là Đế chế Aksumite - còn được gọi là Vương quốc Aksum hoặc Axum - thống trị các nước ở Tây Bắc Châu Phi bao gồm cả nước Ethiopia từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

Từng được cho là quê hương của nữ vương Sheba, đế quốc Aksumite mang thể là 1 nước bản địa vững mạnh hùng mạnh của châu Phi bao gồm phần nhiều Eritrea hiện giờ, miền Bắc Ethiopia, Yemen, miền Nam A-rập Xê-út và miền bắc Sudan.

Đế chế đã có bảng chữ chiếc riêng của mình và xây dựng nên các bia tưởng vọng khổng lồ. Đây là đế chế trước tiên chuyển đổi sang đạo gia tô. Sự biến mất của đế chế này được cho là do bị cô lập về kinh tế khi mở rộng sang Hồi giáo, do bị xâm lăng, hoặc biến đổi khí hậu làm thay đổi mô hình cái lũ của sông Nile.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Được đặt theo tên của vua Minos huyền thoại, nền văn minh Minoan của đảo Crete được tái phát hiện vào đầu thế kỷ 20, và diễn ra từ ấy đã phát hiện thêm ra những mảnh ghép hấp dẫn của 1 nền văn minh cổ đại bắt đầu lớn mạnh mạnh trong khoảng hơn 7.000 năm trước đây. Đỉnh cao của nó vào khoảng năm 1600 trước Công nguyên.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Là 1 trong các trung tâm thương nghiệp xuất hiện vào khoảng năm 2700 trước Công nguyên, và được cho là nền văn minh hiện đại mang những cung điện nguy nga được xây dựng lại phổ thông lần sau hàng loạt thiên tai (có thể là địa chấn và núi lửa Thera phun trào).

1 trong các cung điện đó là cung điện Knossos, "mê cung" gắn liền sở hữu truyền thuyết về vua Minos, và bây giờ là 1 địa điểm khảo cổ to lôi kéo khách du hý. Nhưng vào khoảng năm 1450 trước Công nguyên, 1 thảm họa đã làm nền văn minh Minoans chẳng thể phục hồi và sụp đổ.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Các khu định cư lớn nhất ở Châu Âu quá trình đồ đá mới được vun đắp bởi các người Cucuteni Trypillian của Ukraine, Romania và Moldova hiện nay. Nền văn minh bí hiểm này tăng trưởng mạnh vào giữa năm 5500 trước Công nguyên và năm 2750 trước Công nguyên mang đặc biệt là khiến cho gốm và lề thói kỳ lạ cứ sau 60 đến 80 năm lại đốt làng của mình.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Các ngôi làng sau đó được xây dựng lại trên đống tro tàn của ngôi làng cũ. Khoảng 3.000 địa điểm khảo cổ về Cucuteni - Trypillian đã được xác định. Giống như phổ biến nền văn minh khác, nền văn minh Cucuteni - Trypillian mang thể đã bị xóa sổ bởi biến đổi khí hậu, nhưng mang nhái thuyết khác cho rằng họ dần dần hòa lẫn mang các nhóm dân tộc khác cho tới khi nền văn hóa riêng của họ biến mất.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Nền văn minh Nabatean cổ đại ngụ tại miền Nam Jordan, Canaan và phía Bắc Arabia từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, trong khi các người du mục Nabatean kể tiếng Aramaic khởi đầu thiên cư khỏi Ả Rập.

Những di tích về họ được khắc vào những tảng sa thạch trên những ngọn núi của Jordan, và được nhớ đến với khoa học thủy lợi. Việc điều hành hệ thống phức tạp những đập nước, kênh rạch và hồ chứa đã giúp họ mở mang và lớn mạnh mạnh trong 1 khu vực sa mạc khô cằn.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Họ đã bị xâm lược bởi các người La Mã vào năm 65 trước Công nguyên và mất quyền làm cho chủ quốc gia vào năm 106 sau Công nguyên. Sau đó, đổi tên thành vương quốc Arabia Petrea.

Vào khoảng thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, người Nabateans đã rời bỏ Petra mà cho tới hiện tại vẫn chưa tậu được lý do xác thực làm cho họ ra đi. Người ta tin rằng, sau phổ biến thế kỷ bị người nước ngoài cầm quyền, nền văn minh Nabatean đã bị tàn lụi do các lực lượng nông dân người Hy Lạp chung cục đã chuyển đổi sang đạo thiên chúa trước khi đất đai của họ bị thu giữ hoàn toàn bởi những kẻ xâm lược người Ả Rập.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Rất ít người Mỹ nhận ra rằng sở hữu tàn dư của 1 nền văn minh cổ đại biến mất ngay tại Mỹ - ở Illinois, ngay bên kia sông Mississippi, trong khoảng St Louis, Missouri.

Ngọn núi Cahokia là rất nhiều những gì còn lại của 1 nền văn minh bản địa của người Mississippi. Các cư dân của Cahokia ko lưu giữ lại văn bản mà bảo quản di sản toàn cầu này bằng các mô đất nhân tạo phủ đầy cỏ cũng như bằng đồ gốm và các đồ chế tạo khác.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Cahokia đã từng là trọng điểm thành thị to nhất phía Bắc Trung Mỹ trong số những thành thị lớn của Mexico và với thể đã từng là nơi cư ngụ của khoảng 40.000 người vào năm 1250. Cahokia đã bị xóa sổ khoảng 100 năm trước khi người châu Âu đến Bắc Mỹ, có thể do những nguyên tố môi trường hoặc do các cuộc xâm lăng của các dân tộc khác.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Không giống như người Minoan, người Mycenae không tăng trưởng mạnh về thương nghiệp. Đỉnh cao của nền văn minh này là vào khoảng thời gian nền văn minh Minoan biến mất.

Nền văn minh Mycenaean đã từng phải chịu cất sự cai trị trong 5 thế kỷ trước khi biến mất vào khoảng năm 1100 trước Công nguyên.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Theo huyền thoại Hy Lạp, Mycenae đã đánh bại thành Troy thần thoại. Các đồ tạo tác của đế chế này đã được tậu thấy ở vùng đất Ireland xa xăm.

Trong thực tại, nền văn minh có sự hùng mạnh về cả văn hóa lẫn kinh tế này đã bỏ lại đằng sau sự ấm no về kiến trúc, nghệ thuật và đồ chế tác. Điều gì đã xảy ra có để chế Mycenae? Có thể là do thiên tai, nhưng rất nhiều các chuyên gia tin rằng ấy mang thể là do những kẻ xâm lăng nước ngoài hay là do xung đột nội bộ đã dẫn đến sự biến mất của đế chế.

Nền văn minh Moche, Peru

Nền văn minh Moche đã lớn mạnh 1 phố hội nông nghiệp xuất sắc có những cung điện, kim tự tháp và những kênh mương tưới tiêu phức tạp trên bờ biển phía Bắc của Peru vào khoảng trong khoảng năm 100 đến năm 800.

Mặc dù họ không với tài liệu lưu giữ bằng văn bản nhưng đã để lại một vài mối lái về lịch sử của họ. Đó là những món đồ gốm vô cùng chi tiết, tinh xảo và những Dự án kiến trúc hoành tráng.

Nền văn minh Moche, Peru

Vào năm 2006, một căn phòng của người Moche đã được phát hiện và hình như căn phòng này đã được tiêu dùng để lưu giữ hài cốt của con người.

Sở hữu rất nhiều giả thuyết được đưa ra xoay loanh quanh lý do tại sao nền văn minh Moche lại biến mất, nhưng lời giảng giải rộng rãi nhất là do ảnh hưởng của El Nino, 1 mô hình thời tiết hà khắc với đặc điểm xen kẽ thời gian lũ lụt và hạn hán hà khắc.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Rất ít người biết về người Clovis, một tộc người Ấn Độ thời tiền sử được cho là các cư dân trước nhất của Bắc Mỹ.

Những đồ chế tác, xương và lưỡi dao bằng đá là những mối manh độc nhất cho rằng nền văn minh này đã từng tồn tại.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Trong 30 năm qua, các tàn tích về hoạt động của con người cổ đại đã được phát hiện, nhưng lý do họ biến mất vẫn còn trong bí mật. 1 Số phán đoán cho rằng người Clovis đã săn bắn quá rộng rãi làm cho ảnh hưởng đến nguồn sản xuất thực phẩm của họ, hoặc do sự thay đổi khí hậu, bệnh tật và thú dữ đã lấy đi nguồn thực phẩm của họ.

Các người khác tin rằng người Clovis ko hoàn toàn biến mất, mà chỉ đơn giản phân tán vào những bộ lạc người Mỹ bản địa.